Przetoki jelitowe są jednym z bardziej skomplikowanych i wyzwanie stanów w dziedzinie gastroenterologii i chirurgii. Schorzenie to jest problemem medycznym, który wymaga zrozumienia, świadomego podejścia i odpowiedniego leczenia. Rozumienie ich natury, przyczyn, objawów, a także metod leczenia jest istotne zarówno dla specjalistów medycznych, jak i pacjentów.

Czym jest przetoka jelitowa i jakie daje objawy?

Przetoka jelitowa to patologiczne (nieprawidłowe) połączenie pomiędzy co najmniej dwoma narządami wyściełanymi nabłonkiem, lub między narządem wewnętrznym (w tym przypadku jelitem), a skórą. Można podzielić na kilka rodzajów w zależności od ich położenia i struktur, które łączą:

• enterokutane – łączące jelito z powierzchnią skóry, przez którą zawartość jelit przedostaje się na zewnątrz ciała, 
• enterowisceralne – łączące jelito z innymi narządami wewnętrznymi, przez co treści resztek pokarmowych i mas kałowych z jelita przedostaje się do innych narządów wewnętrznych (jak inny zwój jelita, pochwa, pęcherz, odbyt, czy jama opłucna),
• enteroenteralne – łączące różne segmenty jelit.

Takie nieprawidłowości prowadzą do szeregu komplikacji związanych z wydostającą się poza przetokę treść kałową, która bogate w bakterie, może prowadzić do infekcji i zakażeń miejscowych lub systemowych. Ponadto rozwój przetoki jelitowej może zaburzać procesy wydalania, trawienia i absorpcji składników odżywczych, co w konsekwencji może prowadzić do niedożywienia lub deficytów odżywczych.

Jak powstają przetoki jelitowe?

Jelita ze względu na swoją nabłonkową budowę i silne zdolności do rekonstrukcji i odbudowy. Każde przewlekłe drażnienie jelita i jego perforacja powoduje mobilizację komórek z odczynem zapalnym, przebudowę tkanek, a tym samym przyrastanie tkanek jelita do tkanek innych narządów lub skóry z wytworzeniem przetoki. 

Czynniki ryzyka obejmują m.in.:

• długotrwałe stany zapalne jelit np. choroba Leśniowskiego-Crohna, 
• historię chirurgicznych interwencji w obrębie jamy brzusznej,
• predyspozycje genetycznne,
• choroby zakaźne (np. HIV, gruźlica czy grzybica jelita),
• nowotwory,
• ostre zapalenie trzustki,
• zapalenie uchyłków okrężnicy.

Objawy i diagnoza przetoki jelitowej

Objawy przetok jelitowych są ściśle zależne od rodzaju i miejsca wytworzenia się przetoki jelitowej. Do najczęstszych należą:

• nietypowe wydzieliny – takie jak treść jelitowa wydzielająca się przez skórę,
• ból i uczucie dyskomfortu,
• gorączka i uczucie rozbicia związane z toczącym się stanem zapalnym w organizmie,
• zaburzenia odżywiania – występujące w przypadku, gdy przetoka wpływa na wchłanianie składników odżywczych.

Diagnoza przetoki jelitowej obejmuje działania, pozwalające określić jej lokalizację, rozmiar i wystąpienie ewentualnych powikłań – tj. badanie fizykalne i obrazowe. Najczęściej stosowane działania diagnostyczne to:

• tomografia komputerowa (CT),
• rezonans magnetyczny (MRI) – wykonywany w celu oceny miękkich tkanek i w przypadku podejrzenia przetok w okolicach miednicy,
• rentgen z kontrastem – uwydatnia przebieg przetoki,
• rektoskopia,
• kolonoskopia.

Dodatkowo mogą zostać zlecone szczegółowe badania laboratoryjne w celu kontroli ogólnego stanu zdrowia, wykrycia oznak infekcji i wstępnej oceny funkcji narządów.

Metody leczenia przetoki jelitowej

Leczenie przetok jelitowych ze względu na wysoką zakaźność i ryzyko zainfekowania jest niezwykle skomplikowane i wymaga indywidualnego podejścia. Dla powodzenia leczenia należy ocenić m.in. ocenić wielkość przetoki, jej połączenie, bliskość okolicznych narządów, znalezienie zbiorników płynowych dookoła przetoki oraz ocenę możliwości przyszłego jej zamknięcia. 

Jak informuje specjalista chirurgii ogólnej i onkologicznej, proktolog dr n. med. Robert Rojewski: „Leczenie przetoki może przybrać charakter zabiegowy. Wówczas celem interwencji chirurgicznej jest wycięcie przetoki, a co za tym idzie przywrócenie prawidłowej budowy układu wydalniczego.”

Pozostałe działania lecznicze obejmują zarówno leczenie farmakologiczne (antybiotyki, leki przeciwzapalne), jak i zachowawcze, uwzględniające zmiany w przyzwyczajeniach żywieniowych oraz rehabilitację chorego.

Artykuł partnera